Unha posición socioeconómica máis alta asóciase cunha maior exposición a varios contaminantes químicos –como diversas substancias perfluoroalquiladas (PFAS), mercurio e arsénico– durante o embarazo e a infancia. Así o conclúe un novo estudo europeo do Instituto de Saúde Global de Barcelona (ISGlobal), centro impulsado por “la Caixa”, que describiu a relación entre a posición socioeconómica de 1.300 mulleres embarazadas e os seus fillos e fillas de 6 a 12 anos e a exposición a 41 contaminantes químicos ambientais.
Ata agora, diversos estudos mostraran que existe unha relación entre a posición socioeconómica –ingresos económicos, estatus social, emprego e educación– e o nivel de exposición a diversos riscos ambientais, pero os resultados son variables: algúns apoian e outros contradín a hipótese tradicional de que os grupos desfavorecidos son o grupo con máis risco. Por exemplo, outro estudo de ISGlobal xa mostraba que o nivel socioeconómico das embarazadas determina os riscos ambientais aos que se expoñen, pero a natureza da relación varía segundo a contorna urbana no que viven.
Nos niveis socioeconómicos máis baixos, só se atopou que había máis risco de exposición no caso do cadmio durante o embarazo e nos metabolitos do chumbo e do ftalato na infancia
A nova investigación, que forma parte do Proxecto Helix, realizouse a partir das cohortes de nacemento de seis países europeos –España, Francia, Grecia, Lituania, Noruega e Reino Unido–. Os investigadores recolleron mostras de ouriños e de sangue das embarazadas e os seus fillos e fillas para achar as concentracións medias de biomarcadores dos contaminantes químicos. Ademais, as nais encheron cuestionarios sobre o seu nivel educativo, laboral e de riqueza familiar.
Os resultados, publicados no International Journal of Hygiene and Environmental Health, indicaron que as mulleres embarazadas cun nivel socioeconómico máis alto tiñan un risco máis elevado de exposición a diversas PFAS, mercurio, arsénico, varios fenoles e pesticidas, en comparación coas mulleres con niveis socioeconómicos máis baixos. De forma semellante, as nenas e nenos de familias cunha posición social máis elevada tiñan máis risco de exposición a compostos organoclorados, PFAS, mercurio, arsénico e bisfenol A.
Saúde e desigualdades socioeconómicas
Nos niveis socioeconómicos máis baixos, só se atopou que había máis risco de exposición no caso do cadmio durante o embarazo e nos metabolitos do chumbo e do ftalato na infancia.
“As posibles explicacións das asociacións atopadas deben buscarse nas diferenzas na dieta, o hábito de fumar e o uso de produtos de consumo, como os cosméticos, entre familias de diferentes posicións socioeconómicas”, concreta Parissa Montazeri, investigadora de ISGlobal e primeira autora da publicación. Por exemplo, fumar tabaco pode explicar parte dos niveis elevados de cadmio observados en mulleres con niveis socioeconómicos máis baixos.
Martine Vrijheid, investigadora de ISGlobal e coordinadora do estudo, destaca que “moitos dos contaminantes químicos estudados son sospeitosos de ter un impacto negativo na saúde infantil e adulta”. Os estudos tamén indican que estes efectos sobre a saúde están influenciados polas desigualdades socioeconómicas. Por tanto, en futuros traballos, “é importante que se analicen os impactos na saúde dos contaminantes ambientais tendo en conta o rol da posición socioeconómica”, conclúe.
