Un artigo de Pedro Rubio Nistal / Axencia SINC
Os virus que causan a gastroenterite transmisible (VGET) e a diarrea epidémica (VDEP) son coronavirus dos porcos, do xénero Alfacoronavirus e, por tanto, diferentes aos Betacoronavirus respiratorios humanos, como o actual SARS-CoV-2. Con todo, ao estudar como se propagan entre estes animais os veterinarios que os estudan poden sacar varias conclusións.
O VGET e o VDEP son virus dixestivos que afectan só aos porcos e transmítense exclusivamente a través de feces contaminadas directamente, ou ben porque estas contaminan calzado, vehículos, ou obxectos, entre outros. Os porcos non soben aos avións nin aos barcos, nin aos trens, non conducen e están totalmente illados nas granxas modernas, que son auténticas fortalezas sanitarias cunhas condicións de illamento que impiden ou que fan moi difícil que cheguen axentes infecciosos.
A gastroenterite transmisible
A gastroenterite transmisible (GET) de porco era unha doenza frecuente en Europa, pero non afectaba a España porque, ata a nosa entrada na Unión Europea en 1986, non importabamos estes animais. En 1984 apareceu en Europa un mutante do virus chamado Coronavirus Respiratorio Porcino. Cando empezamos a importar porcos, este virus chegou con eles e difundiuse rapidamente por España.
Pero isto foi beneficioso porque o virus respiratorio causa un cadro clínico moi leve, pero inmunizou á nosa cabana porcina contra o virus dixestivo, moito máis patóxeno, de forma que non se estendeu en España.
A primeira conclusión que sacamos é que cando unha infección por coronavirus que se transmite por vía respiratoria alcanza a unha poboación receptiva, aínda que estea en núcleos totalmente illados como as granxas, difúndese a unha gran parte da poboación.
Diarrea epidémica porcina
O virus da Diarrea Epidémica Porcina (DEP) ten tamén unha historia ilustrativa. Foi unha enfermidade restrinxida a Europa, que en España diagnosticouse en 1985. Tamén afectaba a granxas chinesas con brotes esporádicos, pero en 2010 apareceu nese país un mutante moito máis virulento que se estendeu rapidamente, e que causou perdas de millóns de leitóns. Despois estendeuse a outros países asiáticos causando tamén perdas millonarias.
En 2013 emerxeu nos Estados Unidos un virus xeneticamente moi similar ao asiático (a DEP non se diagnosticou alí antes de 2013). Os estudos xenéticos suxeriron que os virus americanos eran de orixe asiática, e algúns traballos indicaron que puideron chegar ao país norteamericano con materias primas contaminadas para a elaboración de pensos.
En pouco tempo afectou a miles de granxas en máis de 25 estados dos EUA, causou a morte de máis de sete millóns de leitóns, e difundiuse a moitos outros países do continente. Estas cepas moi virulentas non chegaron, de momento, a Europa.
A segunda conclusión é que un virus que só afecta aos porcos, e que só se transmite a través das feces, estendeuse en pouco tempo por unha boa parte de Asia, apareceu nos EUA e difundiuse nunha área xeograficamente moi extensa de América. Isto móstranos que un virus que se transmite exclusivamente a través das feces difúndese con moita máis dificultade que outro que o faga por vía respiratoria.
En 2009 apareceu en Italia un novo coronavirus en porcos que se denominou Coronavirus Entérico Porcino (SeCoV), orixinado por recombinación do virus da GET co virus da DEP, que despois se describiu noutros países europeos.
Os coronavirus dixestivos dos porcos, como outros coronavirus, mutan facilmente
Nun estudo retrospectivo de mostraxes gardadas no noso laboratorio comprobamos que este novo virus estaba en España desde, polo menos, 1993. E así chegamos á terceira conclusión, que é que os coronavirus dixestivos porcinos, como outros coronavirus, mutan facilmente.
En 2009 detectouse por primeira vez na China un novo tipo de coronavirus en porcos, do xénero Deltacoronavirus (PDCoV). A súa orixe son virus aviarios que orixinalmente proceden de morcegos, e en 2014 detectouse nos Estados Unidos un virus xeneticamente case idéntico que probablemente levaba anos circulando na poboación porcina americana.
En febreiro de 2017 apareceron de novo moitos gomos de diarrea en leitóns en China e identificouse un Alfacoronavirus porcino descoñecido que se denominou SADS-CoV ou Coronavirus da Síndrome de Diarrea Aguda Porcina, cuxa análise filoxenética demostrou que, sen dúbida, procedía de virus de morcegos.
Hai coronavirus en morcegos de todos os continentes, tamén en Europa
Hai necesario apuntar que se atoparon coronavirus en morcegos en todos os continentes, incluído Europa e tamén en España. Xa en 2011 atopáronse diversos Alfa e Betacoronavirus en morcegos recollidos por toda a xeografía española.
A predición de Bill Gates e outros no famoso simulacro de pandemia Event 201 partía de que aparecía un coronavirus novo procedente de morcegos en porcos en Brasil, que se estendía por todo o mundo. Está claro que Bill Gates ten bos asesores científicos, porque a premisa non é nada desatinada.
Por iso cabe esperar que emerxan novos virus patóxenos para o ser humano. O único que se pode e que se debe facer é destinar máis recursos á investigación.
Pedro Rubio Nistal é catedrático de Enfermidades Infecciosas na Facultade de Veterinaria da Universidad de León (ULE).
