O tabaco e os antecedentes familiares aumentan o risco de infeccións bacterianas en nenos

Un equipo internacional de científicos, no que participan varios investigadores galegos, abordou nun artigo publicado na revista The Lancet Child & Adolescent Health o problema das infeccións bacterianas graves en nenos menores de cinco anos. O traballo, un dos máis ambiciosos publicados ata agora neste eido, recolleu información en 98 hospitais de seis países europeos con datos clínicos de 2.844 nenos con doenzas severas de orixe bacteriana.

[box size=”large”]O estudo avaliou durante tres anos e medio a 2.844 nenos afectados por infeccións bacterianas[/box]

Desde Santiago, Federico Martinón, pediatra do hospital compostelán e investigador do IDIS, liderou un equipo no que tamén tomaron parte os galegos Antonio Salas, Irene Rivero, Miriam Cebey e Jacobo Pardo. Durante tres anos e medio, o estudo avaliou os axentes microbiolóxicos e a súa evolución e o prognóstico. Os cativos estudados padeceron, sobre todo, pneumonía (18%), infeccións do sistema nervioso central (16,5%) e infeccións da pel e tecidos brandos (8,7%). Ata no 50% dos casos, o microorganismo causal permaneceu descoñecido, pero naqueles nos que foi posible a súa detección, os axentes causais principais foron o meningococo (9,1%) e o neumococo (7,7%).

Para o doutor Martinón trátase dun “achado moi relevante, tendo en conta o descenso das taxas de prevalenza global de enfermidade meningocócica en Europa, que o 93% da cohorte estaba correctamente vacinada de acordo co calendario de inmunización local vixente no momento do estudo e que, hoxe en día, o 90% dos serotipos causais estarían cubertos con vacinas actualmente dispoñibles”.

As infeccións, o tabaco e a familia

Outro dos achados expón que unha historia familiar de infección bacteriana severa e de exposición ao fume do tabaco supoñen unha maior probabilidade de infección meningocócica. Este dato é, segundo sinalan desde o Sergas “un dato con implicacións importantes para saúde pública, incluíndo a necesidade de actualizar os calendarios de vacinación e unha maior concienciación sobre os potenciais riscos de exposición ao fume de tabaco en nenos”.

Pola súa banda, o xenetista Antonio Salas, outro dos asinantes do traballo, comenta que “este estudo ratifica a necesidade de priorizar a investigación para comprender mellor a predisposición xenética a infeccións invasivas como a producida por N. Meningitidis”. Engade Salas que “en estudos previos do noso grupo de investigación puidemos detectar elementos de susceptibilidade a determinadas infeccións, os cales proporcionan vías interesantes de investigación no desenvolvemento de novos medicamentos e vacinas. Sen máis, a vacina recentemente desenvolvida contra o meningococo B, o máis importante no noso país, incorpora un elemento que reportamos hai uns anos nos nosos estudos xenómicos”.

92% de evolución favorable

Con todo, aínda co elevado número de casos, houbo unha evolución favorable no 92% dos pacientes. Non en tanto, un terzo deles tivo que ser ingresado nunha Unidade de Coidados Intensivos Pediátricos (UCIP). E destes, o 5% faleceu. Son, por tanto, unhas taxas de mortalidade baixas. Segundo Martinón, o reducido número de mortes “é a consecuencia do elevado nivel da pediatría dos centros participantes, que coincide precisamente cos centros que máis investigación clínica fan, pero non se pode extrapolar sen mais a todos os países nin a todos os centros, nin debe proporcionarnos unha falsa sensación de tranquilidade”.

Deste xeito, segundo sinala o pediatra galego, “calquera morte por unha enfermidade previble mediante vacinación nun contexto como o de Europa debe ser considerado un fallo do sistema, un esforzo insuficiente, ou unha priorización inadecuada dos recursos dispoñibles”. E avoga, deste xeito, por unha maior cobertura da vacinación contra o meningoco. “Debemos traballar conxuntamente en que as vacinas cheguen ao maior número posible de nenos”.

O traballo publicado agora enmárcase no consorcio Euclids, que en España lideran desde o IDIS Salas e Martinón a través do grupo de investigación de Xenética, Vacinas, Infeccións e Pediatría (GENVIP).