Os nenos e nenas cuxas nais tiveron unha maior exposición a certos ftalatos durante o embarazo tenden a mostrar unha menor materia gris total nos seus cerebros aos 10 anos. Esta é unha das principais conclusións dun estudo liderado pola NYU Grossman School of Medicine e o Instituto de Saúde Global de Barcelona (ISGlobal), centro impulsado pola Fundación “a Caixa”, e publicado na revista Molecular Psychiatry.
O estudo tamén descubriu que a exposición materna a plastificantes durante o embarazo se asocia cun menor cociente intelectual aos 14 anos, o que confirma os resultados de dous estudos previos sobre esta cuestión. Ademais, o equipo investigador observou que esta relación entre a exposición a certos ftalatos e un menor cociente intelectual infantil está parcialmente influída polos volumes totais de materia gris. Noutras palabras: a exposición a plastificantes antes do nacemento podería conducir a un menor volume total de materia gris na infancia, o que á súa vez podería estar relacionado cun menor cociente intelectual.
Por último, os resultados mostraron unha asociación entre a exposición xestacional a plastificantes e menores volumes de materia branca nas nenas.
Ftalatos, substancias químicas preocupantes
Os ftalatos son un grupo de substancias químicas que se utilizan de forma ubicua como plastificantes e disolventes nunha ampla gama de produtos comerciais, como produtos de coidado persoal, envases de alimentos ou chans de vinilo. Estudos anteriores demostraron que determinados ftalatos están asociados a unha función cognitiva, un desenvolvemento social e unhas habilidades motoras menos óptimos, así como a problemas de comportamento na infancia.
Para achegar novas probas, as e os autores utilizaron datos de 775 parellas nai e fillo de Generation R, unha cohorte de neuroimaxe pediátrica con sede en Rotterdam (Países Baixos). A exposición a ftalatos das nais avaliouse mediante mostras de ouriños recollidas durante o embarazo. Dado que os ftalatos son difíciles de detectar debido á súa rápida descomposición no corpo humano, a análise das mostras centrouse na detección de metabolitos de ftalatos, os produtos de descomposición xerados como consecuencia da presenza de ftalatos.
Tomáronse medidas volumétricas do cerebro dos nenos e nenas mediante resonancias magnéticas á idade de 10 anos. Por último, avaliouse o coeficiente intelectual mediante probas estándar realizadas cando tiñan 14 anos.
Materias gris e branca
A análise estatística revelou unha asociación entre maiores concentracións xestacionais de ftalato monoetílico (mEP) e menores volumes totais de materia gris aos 10 anos, tanto en nenos como en nenas. O mEP é un metabolito, ou produto de descomposición, do ftalato dietílico, un composto utilizado para facer os plásticos máis flexibles e en produtos cosméticos.
As concentracións maternas máis elevadas en ouriños durante o embarazo de ácido monoisobutilftálico (mIBP), un metabolito do diisobutilftalato (DIBP), asociáronse cun menor tamaño da substancia branca só nas nenas. O DIBP tamén se utiliza como plastificante.
A materia gris é o tecido que contén a maior parte dos corpos celulares neuronais do cerebro e axúdanos a procesar a información e gobernar os nosos músculos. Esta parte do cerebro é esencial na nosa capacidade para aprender e reter información, falar, movernos ou procesar sensacións e percepcións.
Á súa vez, a substancia branca é un tecido cerebral que actúa como rede de comunicación entre as distintas zonas de substancia gris e entre o noso cerebro e o resto do corpo.
Cociente intelectual
En 2020 e 2021, o estudo Generation R informou de que as concentracións urinarias prenatais maternas de ftalatos asociáronse cun menor cociente intelectual non verbal á idade de 6 anos. Tras demostrar que a asociación persiste aos 14 anos, o equipo científico afirma que “o impacto da exposición aos ftalatos no cerebro e a cognición infantil continúa na adolescencia”.
O novo estudo estima que o 18% do efecto total da exposición a ftalatos no embarazo sobre o cociente intelectual infantil podería explicarse por cambios nos volumes de materia gris tanto en nenos como en nenas. Nas nenas, observouse que a asociación entre a exposición xestacional a mIBP e un menor cociente intelectual debíase a un menor tamaño da substancia branca cerebral nunha proporción do 76%.
Pequenas diferenzas a escala individual
“Aínda que as diferenzas observadas nas medidas volumétricas e nas puntuacións de cociente intelectual foron pequenas a nivel individual, é o panorama xeral o que ofrece motivos de preocupación pola exposición xeneralizada aos ftalatos e a escasa regulación, o que conleva un alto impacto na saúde pública”, afirma Mònica Guxens, investigadora de ISGlobal e última autora do estudo.
“Á luz das evidencias científicas sobre os seus efectos na saúde, países como EE.UU. ou rexións como a UE aumentaron as regulacións destas substancias ubicuas. Con todo, o uso de novos compostos para substituír os regulados fai que persista o impacto global da exposición prenatal aos ftalatos”, afirma Akhgar Ghassabian, investigadora da Facultade de Medicina da NYU.
Excelente artigo, grazas!
Bótase de menos que non especifiquen tódolos produtos nos que se usan e os diferentes efectos nocivos na saúde, sobre todo como disruptores endócrinos.
Que cosmeticos contienen ftalatos?.
Porque no esta regulada la utilizacion de ftalatos?.
Es sin duda una suerte conocer todos estos toxicos y sus consecuencias para el publico con el fin de poder evitarlos.
Gracias.
Que produtos os levan: O esmalte de uñas, xeles, lapis para os beizos, xampús, cremas e perfumes. E tódolos que veñan envasados en plástico son susceptibles de levalos porque os ftalatos migran ao produto xa que a “unión” que manteñen co plástico é débil.
Non é que non estean regulados, e que a regulación é totalmente laxa coa industria e non lle interesa o efecto nocivo nos seres humanos.
Hai moita información dispoñible na Internet, temos ao catedrático da Universidade de Granada (Nicolás Olea), e ao seu equipo que o explican claramente en calquera das súas charlas en YouTube, ou pódese ler o seu libro “Libérate de tóxicos”.